KSZTAŁTOWANIE WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE POMIARU

Od niepamiętnych czasów ludzie używali własnego ciała do odmierzania długości. Dziś też odmierza się stopami lub krokami szerokość boiska, bramki, czy grządki w ogródku.
Dzieci powinny opanować te naturalne sposoby określania długości, sprzyja to bowiem rozumieniu sensu mierzenia i podziału oraz uświadamia im potrzebę precyzji ukazując większe i mniejsze jednostki miary.
Najskuteczniejszą metodą nauki jest wielokrotne rozwiązywanie zadań. Nawet dzieci wykazujące uzdolnienia matematyczne potrzebują wykonać wiele doświadczeń, aby opanować jakąś nową umiejętność.
     Wprowadzenie dziecka w sens pomiaru należy zacząć do tego, co najbliższe: od własnego ciała. Dobrze jest pomóc dziecku rozdzielić to, co jest od niego większe (wyższe) od tego, co jest mniejsze (niższe). Nie trzeba się obawiać używania określeń: większy – dłuższy – wyższy; mniejszy – krótszy – niższy. W codziennych sytuacjach słowa te nabiorą jednoznacznego sensu dzięki gestom i sytuacji, w której są stosowane.
Dorosły zwraca się do dziecka: stań obok mnie. Popatrz na mnie. Jestem wyższy od ciebie. Zaraz dowiemy się o ile? Zaznaczamy. Po dokonaniu pomiaru wspólnie ustalamy: kto jest wyższy, kto niższy, o ile dorosły jest wyższy, o ile dziecko jest niższe. Po tych ćwiczeniach można już sprawdzić, które przedmioty w pokoju są niższe, mniejsze a które wyższe, większe od dziecka.

Rozwijanie umiejętności mierzenia długości

• Mierzenie krokami i stopa za stopą.
• Mierzenie krokami można zrealizować w trakcie spaceru, podczas pobytu w ogrodzie, w lesie. Najpierw wykonuje czynność dorosły, a następnie dziecko. Ten sam odcinek mierzony przez osobę dorosłą wyniósł 5 kroków, a mierzony przez dziecko 13 kroków. Dziecko uświadamia sobie, że wynik pomiaru zależy od stosowanych jednostek.
• Mierzenie stopami można przeprowadzić w domu. Dorosły określa odległość, którą mierzymy i pokazuje sposób mierzenia (stopa za stopą).
• Mierzenie łokciem, dłonią i palcami. Ćwiczenia te mają dziecku uświadomić potrzebę precyzji pomiaru np. dokonujemy pomiaru długości stołu. Długość stołu wynosi: dwa łokcie, trzy dłonie i trzy palce.
• Mierzenie klockiem, patykiem, sznurkiem.Stopniowo dzieci zapoznają się z narzędziami pomiaru długości, którymi posługują się dorośli jak: miarka krawiecka, stolarska, taśma miernicza, linijka szkolna oraz dokonują prób mierzenia długości.

• Zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia
  
  
•  Ważenie podobnie jak pomiar długości jest potrzebną umiejętnością życiową .Realizacja tego zagadnienia wiąże się z organizowaniem zabaw i zajęć, w których dzieci mogą samodzielnie manipulować przedmiotami, porównywać je i oceniać ich ciężar (masę). Chcąc określić ciężar dziecko musi go "czuć’ wyważając w rękach – taka ocena jest możliwa przy wyraźnych różnicach ciężaru.
       Dokładniejszej oceny dokona dziecko za pomocą wagi szalkowej. Zabawy z wagą pozwolą porównać ciężar przedmiotów i określić, co jest cięższe, lżejsze lub waży tyle samo. Można też dokonywać porównania ciężaru więcej niż dwóch przedmiotów. Dzieci porównując je między sobie mogą je szeregować do najcięższego do najlżejszego i odwrotnie.
        Stwarzając wiele okazji do oceny ciężaru przedmiotów, najpierw "na oko", a później za pomocą wagi szalkowej doprowadzamy do zrozumienia, że masa przedmiotu nie zawsze zależy od jego wielkości, ale także do materiału, z którego został zbudowany. Dzieci mają również kontakt z tymi pojęciami w życiu codziennym towarzysząc dorosłym przy zakupach. Te codzienne doświadczenia są dla nich bardzo cenne i ułatwiają odczuwanie oraz określanie pojęć związanych z ciężarem.
  
  Mierzenie płynów
       Zapoznając dzieci z pojęciem pojemności naczyń należy umożliwić im samodzielne eksperymentowanie, porównywanie, ocenianie pojemności – najpierw "na oko", a potem przez przelewanie płynów lub przesypywanie ciał sypkich za pomocą zestawu pojemników (najlepiej przeźroczystych) o różnych wielkościach i kształtach.
       Ciekawym doświadczeniem może być umożliwienie zabawy z wodą i piaskiem w ogrodzie przy piaskownicy. Można do tego wykorzystać różnej wielkości foremki, naczynia, wiaderka, małe baseny. Bardzo ważna jest przy tym rozmowa. Skierowanie uwagi dzieci we właściwe miejsce, skłanianie do namysłu, porównanie i wyprowadzenie wniosku. Sam kontakt z wodą nie wystarczy. Potrzebne jest słowne wspieranie dziecięcego poznania, aby były z tego korzyści intelektualne

Bardzo ważne jest kształtowanie w dzieciach poczucia sensu tego, co robią. Dzięki tej umiejętności będą potrafiły poradzić sobie z zadaniami wymagającymi odsiania niepotrzebnych informacji  (np. Biurko Antka ma 4 łokcie długości, jeden łokieć wynosi 30 cm, a stopa 12 cm. Oblicz długość biurka i krzesła. ) czy zadaniami celowo źle skonstruowanymi (np. Pies Ali waży 15 kg, jej siostra jest dwa razy cięższa od psa. Ile waży Ala? ). Nie dadzą sobą manipulować poprzez tendencyjne dobieranie faktów, ponieważ krytyczne myślenie i analiza będą ich drugą naturą. Nabycia tej umiejętności życzymy wszystkim dzieciom, ponieważ będzie ona procentować w każdym dniu ich życia.


Literatura: Edukacja matematyczna; Metody pracy z dziećmi wg prof. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej